Εκκολπωμάτωση σημαίνει η παρουσία εκκολπωμάτων πάνω στο τοίχωμα του παχέος εντέρου. Τα εκκολπώματα είναι μικρές προβολές του τοιχώματος του παχέος εντέρου, που μοιάζουν με θυλάκους, δηλαδή σακκουλάκια ή μπαλονάκια. Δημιουργούνται σε αδύναμα σημεία του παχέος εντέρου, τα οποία δεν αντέχουν στις εσωτερικές πιέσεις που αναπτύσσονται μέσα στον αυλό του εντέρου κατά το πέρασμα των κοπράνων και κατά τις συσπάσεις του ίδιου του εντέρου.
Επειδή μάλιστα μέσα στο σιγμοειδές κόλον αναπτύσσονται και οι ισχυρότερες πιέσεις, είναι εδώ που παρουσιάζονται και τα περισσότερα εκκολπώματα. Η δημιουργία εκκολπωμάτων προκαλεί αλλαγές και στη σύσταση του σιγμοειδούς, το οποίο γίνεται σκληρό, δύσκαμπτο και, πολλές φορές στενό.
Πότε εμφανίζεται η εκκολπωμάτωση;
Eπειδή χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα για να δημιουργηθούν τα εκκολπώματα, η εκκολπωμάτωση είναι κατάσταση κοινή στις μεγάλες ηλικίες. Μάλιστα οι μισοί από αυτούς που έχουν περάσει τα 60 τους χρόνια έχουν εκκολπώματα στο παχύ έντερο.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο σύνηθες να εμφανίζονται νέοι ασθενείς με προβλήματα λόγω εκκολπωμάτων. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε στην υπερκατανάλωση τροφών χαμηλών σε φυτικές ίνες από τους νέους των Δυτικών κοινωνιών, είτε στη δυνατότητα που έχουμε σήμερα στο να διαγνώσκουμε αυτή την οντότητα νωρίτερα σε άτομα των οποίων το έντερο έχει σοβαρή προδιάθεση να αναπτύξει εκκολπώματα.
Φαίνεται λοιπόν ότι τα εκκολπώματα έχουν σχέση με τις διατροφικές μας συνήθειες:
Πράγματι δίαιτες που δεν περιέχουν φυτικές ίνες, γνωστές και ως χαμηλού υπολείμματος δίαιτες, αποτελούν την κύρια αιτία. Στις χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου, όπως στις ΗΠΑ και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές, η εκκολπωμάτωση και τα επακόλουθα της είναι συχνά, ενώ στην Ασία και στην Αφρική, όπου τρέφονται ακόμη με φυτικής προέλευσης δίαιτες, είναι σπάνια. Οι ίνες, λόγω του ότι δεν απορροφούνται από το έντερο, περνούν μέσα από τον αυλό του οργάνου χωρίς να διασπώνται και κατακρατούν νερό, κάνοντας τα κόπρανα μαλακά και εύκολα να αποβληθούν. Έτσι αποφεύγονται φαινόμενα δυσκοιλιότητας και δεν αναπτύσσονται μεγάλες πιέσεις εντός του εντερικού αυλού. Συνεπώς το τοίχωμα του παχέος εντέρου δεν αδυναμεί και τα εκκολπώματα είναι δύσκολο να δημιουργηθούν.
Συμπτώματα της εκκολπωμάτωσης
Oι περισσότεροι από αυτούς που έχουν εκκολπώματα στο έντερο δεν αισθάνονται τίποτα και τα εκκολπώματα μπορεί να αποκαλυφθούν τυχαία σε κάποια εξέταση στο παχύ έντερο, όπως σε μια κολονοσκόπηση, που γίνεται για κάποιο άλλο λόγο.
Μερικοί, ωστόσο, ασθενείς μπορεί να παραπονεθούν για ήπιες κράμπες, φουσκώματα και επίμονη δυσκοιλιότητα. Τα πραγματικά προβλήματα δημιουργούνται όταν κόπρανα παγιδευτούν μέσα στα εκκολπώματα ή μικρόβια από το έντερο αναπτυχθούν μέσα σε αυτά.
Τότε δημιουργείται φλεγμονή των εκκολπωμάτων, που λέγεται εκκολπωματίτιδα. Σχεδόν ένας στους πέντε από αυτούς που έχουν εκκολπωμάτωση θα περάσουν τουλάχιστον μία φορά μία κρίση εκκολπωματίτιδας. Ο ασθενής παρουσιάζεται με πόνο και ευαισθησία στην αριστερή πλευρά της κάτω κοιλιάς, ρίγος και πυρετό, εμέτους και έντονη δυσκοιλιότητα.
Επιπλοκές εκκολπωμάτωσης
Ένα εκκόλπωμα μπορεί να προκαλέσει ρήξη ενός αγγείου του τοιχώματος του παχέος εντέρου και να προκαλέσει σοβαρή αιμορραγία με απώλεια ακόμη και σοβαρής ποσότητας αίματος από τον πρωκτό.
Η αιμορραγία συνεπεία εκκολπωμάτωσης αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες αιμορραγίας από το πεπτικό σύστημα και, βεβαίως, όπως κάθε απώλεια αίματος από το κατώτερο πεπτικό χρειάζεται διερεύνηση, κυρίως με κολονοσκόπηση, καθώς και ιδιαίτερη αντιμετώπιση, χειρουργική και μη.
Επίσης, βαρειές και επίμονες μορφές εκκολπωματίτιδας μπορεί να οδηγήσουν σε ρήξη εκκολπωμάτων και διάτρηση του εντέρου με αποτέλεσμα είτε ενός αποστήματος γύρω από το έντερο, είτε, ακόμη και τη διέλευση των κοπράνων μέσα στην κοιλότητα της κοιλιάς και βαριά περιτονίτιδα.
Ο ασθενής πρέπει να μεταφέρεται στο χειρουργείο επειγόντως. Συρίγγια, δηλαδή επικοινωνίες του εντέρου με άλλα όργανα της κοιλιάς ή απόφραξη και στένωση του εντέρου αποτελούν ακόμη επιπλοκές επανειλημένων κρίσεων εκκολπωματίτιδας.
Θεραπεία εκκολπωματικής νόσου
Η απλή ανεύρεση εκκολπωμάτων στο παχύ εντέρου χωρίς συμπτώματα και ενοχλήσεις δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη θεραπεία. Μία ήπια κρίση εκκολπωματίτιδας χρειάζεται τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών, αναλγητικών και σχετική ανάπαυση του εντέρου με υδρική δίαιτα.
Σε σοβαρές κρίσεις συνιστάται η νοσηλεία του ασθενούς. Η αύξηση της ποσότητας των άπεπτων φυτικών ινών στη δίαιτα ελαττώνει τα συμπτώματα της εκκολπωμάτωσης και ελαττώνει σημαντικά τις επιπλοκές της.
Η Αμερικανική Διαιτολογική Εταιρεία συνιστά την κατανάλωση τουλάχιστον 25-30 γραμμαρίων ίνας καθημερινώς. Αυτό δεν είναι πάντα ούτε εύκολο, ούτε εφικτό, αν σκεφθεί κανείς ότι τα περισσότερα φρούτα ή λαχανικά δεν περιέχουν περισσότερα από 3 γραμμάρια ίνας, Στην Αμερική είναι σίγουρα διαδεδομένη η χρήση συμπληρωμάτων φυτικής ίνας από τα φαρμακεία.
Χειρουργική αντιμετώπιση εκκολπωματικής νόσου
Aν ένας ασθενής έχει πάνω από δύο σοβαρές κρίσεις εκκολπωματίτιδας που απαίτησαν νοσηλεία συνιστάται η χειρουργική αφαίρεση του σιγμοειδούς για να προληφθούν τα χειρότερα και να θεραπευθεί δια παντώς ο ασθενής.
Η επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση σε περιπτώσεις διατρήσεων και περιτονίτιδας μπορεί να απαιτήσουν τη δημιουργία κολοστομίας («παρά φύσην έδρας»). Πάντως, είναι καλό να τονιστεί ότι όλο το φάσμα των επεμβάσεων στο παχύ έντερο για εκκολπωματίτιδα, σήμερα, μπορούν να πραγματοποιηθούν λαπαροσκοπικά.